Kiedy dziecko stawia pierwsze kroki i zaczyna chodzić?

Roczne dziecko stoi już pewnie na nogach. Niekiedy stawia parę kroków, pokonuje na nogach jakąś odległość lub zaczyna dopiero to ćwiczyć. Tempo rozwoju w tym zakresie jest bardzo różne. Dzieci spokojne mogą zacząć naukę chodzenia później niż te o bardziej żywiołowym temperamencie. Mogą po prostu nie odczuwać tak silnej potrzeby przemieszczania się i odkrywania nowych terenów. Są zadowolone, siedząc w leżaczku i obserwując otaczający je świat.

Postawienie pierwszych kroków to wielki sukces dziecka. Czuje ono, że świat staje przed nim otworem i doznaje satysfakcji ze swoich osiągnięć. Jego pierwszy marsz spotyka się z podziwem i radością ze strony otoczenia. To wzmacnia jego dążenie do ćwiczenia nowej umiejętności oraz wystawia na próbę cierpliwość i siły matki. Od tego momentu maluch będzie z zapałem doskonalił swoją nową umiejętność i ochoczo korzystał z możliwości, które ona daje. Rodzice muszą więc co chwila schylać się, podnosić i uspokajać dziecko, które przewróciło się. Nie mogą spuszczać go z oka – w jego zasięgu znajdują się teraz rzeczy, których wcześniej nie mogło dotknąć czy wziąć. Muszą pomyśleć o przemeblowaniu mieszkania, tak by nie narażało dziecka na niepotrzebne wypadki.
Zachwycony swoimi nowymi możliwościami maluch zaczyna buntować się w sytuacjach, gdy chce się go ograniczyć. Problemem może stać się siedzenie w krzesełku podczas jedzenia czy zmiana pieluchy. Dziecko nie rozumie jeszcze konieczności i konwencji społecznych. Próby skłaniania go do wykonywania koniecznych (i dotychczas bezproblemowych) czynności traktuje jako naruszenie jego niezależności i krzywdę. I tu znowu trudne zadanie przed mamą – jak wykonać konieczne czynności, nie stosując przemocy wobec dziecka (czyli np. przytrzymywania na siłę czy krzyku i złości), a równocześnie nie ulegając mu we wszystkim. Ten dylemat będzie nam towarzyszył przez cały drugi i trzeci rok życia dziecka (a i później również).

W drugim roku życia doskonalenie umiejętności chodzenia jest jednym z głównych zajęć dziecka. Kiedy zaczyna stawiać pierwsze kroki, musimy pamiętać, aby zabezpieczyć miejsca, w których maluch mógłby zrobić sobie krzywdę. Należą do nich przede wszystkim schody, które na pewno będzie chciał zbadać i spróbować pokonać.
Początkowo nasze dwunasto-, trzynastomiesięczne dziecko będzie ćwiczyło tę najbardziej podstawową umiejętność – chodzenia w pozycji pionowej. Te pierwsze kroki będą wymagały naszej pomocy. Dziecko potrzebuje przytrzymania za obie rączki, później za jedną, aż w końcu będzie chodzić samodzielnie. Czekają je przy tym częste upadki, na ogół niegroźne dla naszej pociechy. Traktujmy te upadki jak coś naturalnego, nie wydawajmy okrzyków przerażenia, nie biegnijmy od razu na pomoc. Maluch sam szybko wstanie i zajmie się swoimi sprawami. Jeśli natomiast zbyt gwałtownie okażemy strach, on również przestraszy się i zacznie płakać. Pomagajmy w momentach, w których jest to konieczne – gdy dziecko coś zaboli, gdy uderzy się mocno. Wtedy pocieszmy je i zaraz potem pozwólmy próbować i przewracać się dalej.

Co się dzieje, gdy dziecko dorasta:

• Pierwsze kroki, stawiane jak kaczka, na szeroko rozstawionych nogach, wkrótce staną się bardziej płynne i dziecko nauczy się pewniej utrzymywać równowagę.
• Minie kolejny miesiąc, w którym maluch będzie ćwiczył łączenie dwóch, trudnych czynności na raz – chodzenia z równoczesnym trzymaniem czegoś w rączce.
• Nauczy się również pchać zabawki przed sobą podczas chodzenia.
• Po następnych dwóch miesiącach nauczy się spoglądać w górę i wyciągać ręce nad głowę podczas chodzenia.
• Po kolejnych dwóch lub trzech nasz coraz większy maluch, będzie mógł idąc odwracać się do tylu i nauczy się kucać.
• Zacznie również naukę chodzenia po schodach. Jeśli tylko znajdą się w jego zasięgu, na pewno zainteresuje się nimi i będzie koniecznie chciało je zbadać.

Początkowo, mając przed sobą nowe wyzwanie, powróci do dobrze wyćwiczonych sposobów, i pokona schody na czworakach. Ale już w połowie drugiego roku życia będzie umiało wejść na schody trzymane za rękę lub przytrzymując się poręczy. Wspinanie stanie się bardzo atrakcyjną zabawą. Będzie próbowało wejść na każdy mebel, każde krzesło, czy na stół. Trzeba wówczas bardzo na nie uważać. Jego umiejętności i zdolność przewidywania są jeszcze małe i każda taka próba może zakończyć się niebezpiecznym upadkiem. Pozwólmy maluchowi jednak ćwiczyć swoje ciało, stwarzając mu bezpieczne warunki – asekurujmy je podczas tych eksperymentów.
Około osiemnastego miesiąca życia zdobędzie nową umiejętność – ciągnięcia za sobą zabawek na sznurku. Zacznie również ćwiczyć bieganie i skakanie. Półtoraroczne dziecko sprawia wrażenie jakby ciągle dokądś się spieszyło – właściwie cały czas biega. Nie można go wówczas spuścić z oka. Ćwicząc swoją niezależność będzie odbiegało od opiekunów także na spacerach, w parku, na ulicy, w sklepie. Zacznie próbować tańczyć w rytm muzyki, będzie się kołysać, podskakiwać, stawać na palcach.
W trzecim roku życia nasze dziecko jest już bardzo sprawne. Stoi pewnie na nogach, porusza się ze swobodą i dalej doskonali swoje umiejętności. Potrafi wspiąć się na palce. Wkrótce nauczy się chodzić po schodach, nie trzymając się poręczy. Jeśli tylko zdarzy się okazja, będzie w kółko powtarzać tę nową umiejętność, wbiegając na schody i zbiegając z nich wiele razy. Pozwólmy mu na to, kontrolując z bezpiecznej odległości, czy nie naraża się na jakieś niebezpieczeństwo. Bądźmy wyczuleni na zmęczenie lub nadmierne podniecenie malucha, gdyż wówczas jest bardziej narażony na potknięcie, upadek czy zderzenie. Trzeci rok życia to również czas, aby sprawić dziecku trzykołowy rowerek, na którym z radością będzie jeździć. Jego duża sprawność i dobra koordynacja ruchów sprawią, że po niedługim ćwiczeniu będzie przemierzało spacerowe trasy na rowerze.